Blaðamennska í umdeildum málum.

Ég mun skrifa stutta pistla í Sunnlenska fréttablaðið nú á næstunni ef mér endist andagift.   Þeir munu birtast á nokkurra vikna fresti með fleiri skrifurum.        Eftirfarandi birtist í blaðinu 27.maí 2012.

                              Blaðamennska í umdeildum málum.

 

Það er galli á íslenskum fjölmiðlum á landsvísu hve sjálfsgagnrýnin virðist oft víðs fjarri þegar fjallað er um umdeild mál.     Allt er að verða læst í ákveðin hólf þar sem þú velur eftir þínum skoðunum þinn miðil.  Að setja sig í annara spor virðist óyfirstíganlegt verkefni.

            Að sumu leyti minnir þetta á tíma flokksblaðanna.  Ákveðin “málgögn” voru við lýði á dagblaðamarkaði.  Tíminn lýsti sannleik og heimssýn Framsóknar og samvinnumanna. Alþýðublaðið útfrá sjónarhól Kratanna og Alþýðuflokksins.    Morgunblaðið sýn Sjálfstæðisflokksins og hægri manna.  Þjóðviljinn málgagn kommanna og ystu vinstri mann í Alþýðubandalaginu.     Ég man einu sinni eftir að lesa sjónvarpsdagskránna í gamla Þjóðviljanum fyrir margt löngu.  Það er yfirleitt mjög stöðluð kynning.  En manni til skemmtunar var hnýtt aftan við lýsingu á amerískri bíómynd þá helgina vandlætingu blaðsins á amerískum menningaráhrifum um allan heim.    Svona blaðamennska féll ekki í kramið enda hætti blaðið, en að sumu leiti var þetta kannski bara heiðarlegt.

            Í dag eru hinsvegar margir miðlar í öllu formi sem gefa sig út fyrir opinn faðm hlutlausrar blaðmennsku, vettvang margvíslegra skoðana og úttekta í umdeildum málum.   Síðan þegar til kastanna kemur  er grímlaust öll fréttaumfjöllun á sínum ákveðna pól hvort sem hann er plús eða mínus.   Svo ég taki dæmi þá sjást ekki  greinar í Fréttablaðinu sem draga í efa alla kosti þess að ganga í ESB.   Morgunblaðið undir stjórn Matthíasar og Styrmis var  opnað fyrir öllum skoðunum í umfjöllun og aðsendu efni.   Það tókst þeim jafnvel þó þeir hefðu ákveðna línu í ritstjórnargreinum.   En á hinn vegin eru þar í dag  fáar greinar  og umfjallanir   sem sjá kosti þess að ganga inn i þetta sama ESB.   Þá eru nú fá dagblöð eftir sem eru opin fyrir víðsýnni umræðu.  Mörgum þykir líka RÚV hafa þarna ákveðna slagsíðu þó lögum samkvæmt eigi svo ekki að vera.

            Hvernig fréttir eru  “matreiddar”  skiptir máli.  Við sáum dæmi um slíkt í góðærinu þegar viðskiptaflétturnar voru dásamaðar á Stöð 2 og  víðar, svo vel og gagnrýnislaust að heil þjóð var blekkt.  Kunningi minn lýsti þessu á þann veg að í eina tíð var sagt hvað gerst hafði.    Síðan kom tímabil þar sem margir miðlar  (svosem Morgunblaðið , DV og fleiri um tíma)   urðu  opnir fyrir skoðanaskiptum.     Í dag  líta stærstu fjölmiðlar á hlutverk sitt  að “móta” umræðuna.     Það má taka undir þetta sjónarmið.   Stundum  er þetta ljóst .  Verra  þegar það er leynt.

 

Valdimar Guðjónsson.