Ótíð, brælur, baráttan við Ægi og pestir.

Í endalausri ótíð,skítabrælum og gæftaleysi (á gamlan mælikvarða) nú í vetur - hef ég stundum hugsað til þeirra sem stunduðu á vetrarvertíð sjóróðra frá Loftsstöðum, Tunguós og Baugsstöðum suður í Flóanum. Páll Guðmundsson á Baugsstöðum segir (Bókaflokkurinn Suðri 1970) ; … „það var ekki fyrir neinn undirmálsmann að vera formaður á þessum brimsundum. Það þurfti stundum snilli til að skjótast milli skers og báru. „

Fá sjóslys urðu hér frá söndunum gegnum aldirnar og þótti það til merkis um klóka og útsjónarsama formenn (skipstjóra). En afli samt oft drjúgur.

Lýsingar Einars Guðnasonar starfandi skipstjóra (Jón á Hofi ÁR)  um fiskigengd í dag á þessum slóðum, virðast sambærilegar við þessi gullaldarár. Til eru sögur um 24 skip sem réru samtímis frá Loftsstöðum. Þar stóð útgerð 30 – 40 ár í mestum blóma. Það hefur verið líf og fjör, þá jafnvel kringum 200 karlmenn við róðra á þessum slóðum á sama tíma. Flest voru skipin„áttróin með níu manna áhöfn“.

Er frægt máltæki upprunnið í gamla Gaulverjabæjarhrepp ( nú Flóahrepp) ? Páll segir frá þekktum förumönnum sem voru á ferð á hverjum vetri. Einn af þeim var Bréfa- Runki . Skaftfellingur fæddur 1830. Fór víða og m.a. með bréf og önnur skilaboð milli verstöðva. „Internet“ þeirra tíma til að fá fréttir. „Vomurnar voru verstar“ ,segir Páll, sbr sögnin að vomast yfir einhverju. Hér getur orðið stórbrim í besta veðri, (líkt og við þekkjum Bæhreppingar) sundin fyrir opnu hafi, og jafnvel landlegur af þeim sökum svo dögum skipti. Við þannig aðstæður birtist Rúnki eitt sinn. Var strax spurður fiskifrétta af sjómönnum í landi.

„Þeir fiska sem róa“, svaraði hann um hæl. Lúmskt skot á karlana að róa ekki. Varð það haft fyrir máltæki síðan, sagði Páll. En afli á land varð samt oft ágætur. Kom sér þá að stutt var á miðin og mest komust kappsamir menn, fimm sinnum á sjó sama daginn! Þrjú til fjögur skipti algengt.

Nú á tímum Covid 19 pestar sem skekur heiminn, er merkilegt að Páll minnist á „influensuvertíðina 1894“. Þá voru ógæftir og brælur „ fram um marzlok.“ Þá… „kom inflúensan sem lagði flesta í rúmið. Lítið sem ekkert hægt að róa fyrir mannleysi“ (loksins þegar gaf) . Þessi flensa var skæð um allt land og lýsing á einkennum pestarinnar í annálum virðast ótrúlega líkar og í dag. Börnin sluppu að mestu en fólk í eldri kantinum varð veikast. Þessi vetur virðist nánast „kópí peist“ núverandi ástands 2020. Þ.e. með tíðarfar og pestir.

Árið 1895 seint í mars, komust Þykkvbæingar ekki til baka í land. „Brimaði snögglega“, og lending ómöguleg. Freistuðu þeir þess að fara til baka vestur yfir Þjórsárós. Tvö stór skip 30 menn alls, yngsti 15 ára og elsti 80 ára. Komu að Loftsstaðasundi undir kvöld. Ekki var skárra í sjóinn þar. Eldur var kveiktur á Loftsstaðahól. Vissu þeir þá að tekið var eftir þeim. Enn var stórbrim næsta morgun, en skipin tvö sáust enn fyrir utan. Gísli Jónsson á Eystri Loftsstöðum og Jón sonur hans freistuðu þess þá að róa út til þeirra. Þeir sögðust ekki geta skipað neinum að koma með, svo illt var útlit. En allir buðust til og gátu þeir valið úr þeirra öflugustu mönnum með árina. Biðu lengi eftir sjólagi, og Jón stýrði. Komust loks út fyrir brimgarð í hvissandi ölduróti. "„Þeir náðu mönnunum og röðuðu þeim endilöngum niður í skipið eins og fiskur væri…“ Komust þeir í land. Var þá mál manna að aldrei hefði verið farið um Loftsstaðasund í öðru eins brimi. Enn herti vind og sjó. Sást ekkert eftir af bátum þeirra daginn eftir.

Páll segir að eftir 1900 hafi fiskgegnd farið að minnka, sérstaklega ýsan. Ástæðan m.a. sú að bresku togararnir voru komnir alveg hér upp undir fjöru og toguðu þar á bestu miðunum. Eftir þetta fækkaði skipum mjög. Áfram var þó róið með minna sniði. Jón fyrrum bóndi á Syðra -Velli

í Flóa, er í hópi þeirra síðustu núlifandi sem réru frá Loftsstöðum.

 

Loftsstaðahóll. Mynd Páll Bjarnason.

Stöndum öll eins.

 

Aldrei, jafnvel i draumum hefði varla nokkur í nútímanum, trúað að verða samferða honum Palla litla. Þið eruð alein i heiminum, t.d. á götum Ítalíu eða Spánar. Varla mannveru að sjá á torgum sem sífellt iða af mannlífi, þar til nú. En viðbrögðin auka satt að segja trú manns á mannkyninu. Jafnvel þó afneitun og þöggun Kínverja á allra fyrstu stigum, hafi orðið dýrkeypt. Hugsanlega skipti aðgerðalaus hálfur mánuður þar sköpum varðandi útbreiðslu til annara landa. En slíkt munum við aldrei vita.

Stjórnvöld áttu val. Velferð og heilsu íbúanna eða áraun á hagkerfi heimsins. Yfirgnæfandi meirihluti hluti valdi líf og heilsu. Ástæðan skiljanlega að hluta álagsfræði varðandi sjúkrastofnanir. Öll róttæk viðbrögð í svona ill læknandi stríðum verða samt eitthvað umdeild. Alltaf.

Gríðarlegt peninga- veltu fall í hagkerfum flestra landa nú er hinsvegar afleiðing og nánast framandi efnahagsleg staðreynd. Jafnvel heimstyrjaldir voru að ákveðnu marki „atvinnuskapandi“ . Víða hergagnaiðnaður margfaldaður og veitingageirinn lifði allt slíkt af, ólíkt ástandi nú. Það væri t.d. óskhyggja að halda heims faraldur sem þennan ekki hafa áhrif á gjaldmiðla, gildir þá einu hvort hann heitir dollar, evra eða króna. Eiginlega allt slíku tengt, á eftir að koma í ljós. Hugtakið matvælaöryggi hverrar þjóðar verður hinsvegar flestum ljóslifandi.

En hér er algjörlega sam-mannleg reynsla. Stefnir í að yfir línuna hafi allir sömu sögu að segja. Varla nokkurn tímann gerst áður. Öll lönd, stór sem smá varnarlaus. Varnarlaus vegna þess að lækning á svæsnustu tilfellum er á þessum tímapunkti hvergi til.

Farsóttir hafa til þessa dags ekki endilega aukið frið og samlyndi í heiminum, en nú er spurning. Þessi sameiginlega reynsla , rúnt kringum jarðarkringluna er einstakt fyrirbæri á síðari tímum. Hvenær sem þú í framtíðinni hittir Kínverja, Ítala eða Breta munuð þið hafa eina af stærstu upplifunum lífsins sameiginlega. Rétt eins og þegar sunnlendingar ræða stóru jarðskjálftana sem skóku héraðið fyrir nokkrum árum, sín á milli. Allir hafa sameiginlega reynslu. Sem þrátt fyrir ógn og hamfarir í atvinnu og efnahag heimshagkerfa þessi misserin , sameinar á vissan hátt.

( Birt í Morgunblaðinu 27 mars 2020) 

Húmoristi fallinn frá.

Albert Uderzo hlýtur að hafa verið skemmtilegur náungi.   Skapari Ástríks og Steinríks hafði kímnigáfu í lagi.

Ekki spillti fyrir að þetta eru " sveitungar" mínir. 

En ég bý semsagt á bænum Gaulverjabæ. 

Faðir Ástríks og Steinríks látinn

Ferðabannið sáu aðrir um.

Þórólfur og hans samstarfsmenn vinna gott starf að vísa veginn í þessu varnar (veiru) stríði. Topp fagfólk.

Hann hefur ítrekað verið spurður út í þann möguleika að loka landinu. Hefur ekki talið það hafa mikinn tilgang.

Nú er sú spurning orðin skrýtin og útúr korti.   Aðrar nágrannaþjóðir (og fjær) hafa nefnilega flestar lokað öllum sínum landamærum. 

Þannig gerðist það semsagt af sjálfu sér.

Hinn kosturinn væri að gera ekki neitt

Afleiðingar Covid.

Gylfi Zoega hagfræðingur sagði margt áhugavert í Silfrinu 15.mars.

 

Áhrif Covoid veirunnar skekja heimshagkerfið.

Hann sagði að hugsanlega yrðu áhrifin ákveðið raunveruleika "tékk ". Nefndi þar tvö þjóðlönd í því sambandi.   Ítalíu og Bandaríkin, (jafnvel líka Grikkland og Spán).   Þar væri uppsafnaður vandi sem kaldur raunveruleiki á afleiðingum gæti jafnvel hreinsað út!    Yrði hugsanlega ákveðin núllstilling líkt og hér eftir hrun. 

 

Afleiðingar í smáatriðum hér heima eiga að sjálfsögðu eftir að koma í ljós. En til að byrja með eru mun skárri efnahagslegar aðstæður að taka höggið heldur en 2008 t.d. 

Guðmundur er vísindamaður.

Einn póstur eftirá séð, var hve mikil dýrmæt orka var sett í að vinna Rússa stórt.   Það var ein af ástæðum dýrkeypts, arfaslaks síðari hálfleiks á móti Ungverjum.

Með ákveðna breidd, sem er alltaf mismikil milli liða - og þennan gífurlega leikjafjölda - er "orkustjórnun"  allt í einu orðin einn af lykilþáttum hjá þjálfarateymi í svona móti.

Þetta er vandasamt verk, hlýtur að vera.    Hraði í nútimahandbolta er gífurlegur og bil milli liða fljótt að breytast.

Sigur á Russlandi var nóg.  Það var ljóst með nokkru öryggi, all tímanlega að sigur var ú hendi.   Á svona tímapunktum er gríðarlega dýrmætt að hvíla aðeins lykilmenn.  Hvað þá fertuga lykilmenn. 

Leikja- álag á svona stórmóti er allt að því ómennskt, líkt og Guðmundur hefur minnst á.Hraðinn ótrúlegur.   En íþróttin er fyrir vikið orðin stórskemmtileg.    Það segir sína sögu að  besti leikmaður heims i liði Norðmanna er vaxinn eins og kúluvarpari.  Veitir ekki af.

Gleymum þvi ekki - við eigum enn frábæra handboltamenn.  Í fáum orðum sagt hóplið af bestu handboltamönnum heims OG bestu þjálfara sama heims.

ÁFRAM ÍSLAND.

 

Kannski þurfum við að fara í naflaskoðun

Í hópi albestu

Aron Pálmason, ekki skorað mark í fyrri hálfleik móti Rússum. Samt einn besti leikmaðurinn‚ Skapaði  ótal færi. Hversu góðir liðsmenn geta menn orðið?

Magnaður, og allir hinir, eins gíraðir.

Frábær sigur á Rússum.

Leikurinn við Dani var að hluta  einvígi bestu handboltamanna heims. Mikael Hansen og Aron Pálmason.   Ólíkt er nú samt Aron meiri listamaður í skottækni.  Hefur auk þess framyfir að vera frábær varnarmaður.

Við mættum og slátruðum þeim

Gleðileg jól.

Óska öllum gleðilegra jóla og farsæls nýs árs. 

Þakka innlitin hér á bloggið. 

Hér fylgir mynd af Gaulverjabæjarkirkju.

Ekki gild ávísun.

Við hamfara aðstæður sem ríktu frá 10. desember.    Rafmagnsleysi - símasambandsleysi þegar verst lét.     Þá vísar almannaútvarpið RÚV ekki á vef sinn og internet !    Það er ekki í boði fyrir íbúa.

Þess í stað er eina ráðið að rjúfa hefðbundna dagskrá á rás 1 eða rás 2.  Tilkynningum komið stöðugt þar á framfæri.  Eina tenging við heiminn er hugsanlega bara batterís tæki.

Blessað fólkið hefur ekkert lært síðan í suðurlandsskjálftanum þegar fótboltaleikurinn var meira áríðandi en að koma neyðarupplýsingum á framfæri.

RÚV bregst við umræðu vegna fréttaflutnings

Slakir spámenn á RÚV.

Verð niðurstöður nálægt útgönguspám.

Jæja. Nú þarf að setja nýja plötu á fóninn.  Sigrún Davíðsdóttir, Baldur Þórhallsson, Egill Helgason í blogginu sínu og hann Bogi Ágústsson.   Boris Johnson hefur nú eiginlega verið útmálaður af þeim sem stórskrýtinn fýr.  Á leið með Breta í kaos og villta óvissu.   

En skyldi þó ekki vera að hann þyki bara maður með skýra sýn.  Að kosningasigur komi til af því.  ESB sinnar hafa nært samviskusamlega óvissuna og endalausan vandræðaganginn kringum Brexit.   Breskum kjósendum þyki komið nóg.     Krónísk frestunarátta breska þingsins var orðin pínleg.

Allir eiga rétt á sinni skoðun.   Samt ekki fréttamenn og álitsgjafar finnst mér. Þeir verða allavega að þykjast meta hæfni leiðtoga af hlutleysi.

Lítið hógvært mótmæla skilti þótti mér segja allt sem þarf.  Sennilega er meirihluti kjósenda sama sinnis.    "We voted leave."  

Corbyn ekki sætt ef útgönguspár rætast